Publisher's Synopsis
Vào thế hệ của tôi, nhất là ở noi cái xứ thuộc dịa Nam kỳ, mà viết duợc tiếng mẹ, thật là một việc khá hiếm. Trong số khá hiếm nầy, số lớn nhờ cha anh dỡ dầu, nhu ông bạn già Ðông Hồ; số nhỏ hon nhờ gặp thuận cảnh mà tự học, nhu anh bạn quá cố Phan Van Hùm. Sanh trong một gia dình nông dân nghèo, chẳng nhờ cha anh dỡ dầu, lớn lên, mặc dầu bạn tôi, anh Phan Van Hùm, khuyến khích và chịu khó nan nỉ dạy không công cho tôi viết van, tôi lại luời biếng. Thế mà tôi cung duợc xem là có chân trong làng van. Việc tuy lạ, song có nguyên nhân của nó. Bởi vì tôi học làm van từ thuở bé tí hon, moi trong ký ức, có thể nói ngay từ lúc biết nghe, biết hiểu mà nói chua rành.
Giáo su dạy van chuong cho tôi là chị tôi, ngày ngày ầu o mấy lần dể ru cho tôi ngủ; là mấy nguời chèo ghe boi xuồng trong rạch, dêm dêm dối dáp nhau bằng những câu hát, bài ca; là tía tôi, một nông dân nghiêm nghị, doan trang nhung tài nói tiếu lâm tôi chua gặp ai an dứt nổi, là mấy chú "Huế" theo ghe bầu dem cái giọng lớ lớ của dàng ngoài vào; là công gặt, công dập, khi nghỉ trua dãi lẫn nhau một vài chầu trào phúng; là công thợ làm việc cho chủ dất tôi; và khi tôi biết dọc, là tho, tuồng, truyện. Những giáo su ấy tạo cho tôi có một sắc thái riêng biệt. Anh Hùm khuyên tôi học làm van, dể có thể "làm van hào". Tôi không cần cái danh dự van hào, bởi tôi mến tiếc cái bản sắc nông dân của tôi. Ðọc tiểu thuyết hay của các nuớc, tôi rất hiểu tiểu thuyết, mà chỉ bám vào lối van "kể chuyện". Triều Son thuờng phê bình tôi: "Óc tuởng tuợng anh phong phú lắm. Anh mà rán lên, viết tiểu thuyết duợc, thì nuớc Việt Nam có thể dếm anh là một Dostoievsky hay một Tolstoi" Tôi không dáp. Tôi nhuờng danh dự làm Dostoievsky, làm Tolstoi lại cho nguời khác. Tôi chỉ muốn "kể chuyện" cho hoang duờng, cho hóm hỉnh cho trào phúng và cho quê mùa, nhu những giáo su van chuong của tôi mà thôi. Con nhà tram anh thế phiệt, ông, bác, cha, anh thảy dều khoa hoạn, thì viết van diêu luyện nhu Nguyễn Du, việc ấy hợp lý hợp tình. Con nhà nông nhu tôi, mà viết van nông dân, việc ấy cung hợp lý, hợp tình nữa.
Con vua, thì dặng làm vua,
Con sãi ở chùa thì quét lá da.
